చంద్రుడిపై కాలు మోపిన మొదటి మానవుడు నీల్‌ ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ ఇతను ఒక పూర్వపు వ్యోమగామి, పరీక్షా చోదకుడు, విశ్వవిద్యాలయపు ప్రొఫెసర్‌,, యు.ఎస్‌. నావికదళ చోదకుడు (అవియేటర్‌). ఇతడి మొదటి అంతరిక్ష నౌక జెమినీ 8 1966లో ప్రయోగింపబడినది, దీనికి ఇతను మొదటి కమాండ్‌ పైలట్‌. ఈ కార్యక్రమంలో, మొదటి మానవ సహిత అంతరిక్ష నౌక లో తోటి పైలట్‌ డేవిడ్‌ స్కాట్తో ప్రయాణించాడు. ఆర్‌మ్‌స్ట్రాంగ్‌ యొక్క రెండవ, ఆఖరి దఫా అంతరిక్ష ప్రయాణం అపోలో 11 చంద్రుడిపై యాత్ర మిషన్‌ కొరకు జూలై 20 1969 న అమలుపరచబడిరది. ఈ మిషన్‌ లో ఆర్‌మ్‌స్ట్రాంగ్‌, బజ్జ్‌ ఆల్డ్రిన్‌ చంద్రుడిపై కాలుమోపి రెండున్నర గంటల సమయం సంచరించారు. ఆ సమయంలో మైకేల్‌ కాలిన్స్‌ కమాండ్‌ మాడ్యూల్‌ నందే ఉండి కక్ష్యలో పరిభ్రమించసాగాడు. ఆర్‌మ్‌స్ట్రాంగ్‌ కు అంతరిక్షయాత్రల గౌరవ పతాకం ప్రసాదింపబడిరది… ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ ఒహియోలోని వాపకోనెటాలో ఆగస్టు 5, 1930న పుట్టి పెరిగాడు . పర్డ్యూ విశ్వవిద్యాలయంలో గ్రాడ్యుయేట్‌ , అతను ఏరోనాటికల్‌ ఇంజనీరింగ్‌ చదివాడుÑ అతని కళాశాల ట్యూషన్‌ కోసం యుఎస్‌ నావికాదళం హోలోవే ప్లాన్‌ కింద చెల్లించింది . అతను 1949లో మిడ్‌షిప్‌మ్యాన్‌ అయ్యాడు మరియు మరుసటి సంవత్సరం నౌకాదళ ఏవియేటర్‌ అయ్యాడు. అతను కొరియన్‌ యుద్ధంలో చర్యను చూశాడు , విమాన వాహక నౌక యుఎస్‌ఎస్‌ ఎసెక్స్‌ నుండి గ్రుమ్మన్‌ ఎఫ్‌9ఎఫ్‌ పాంథర్‌ను ఎగురవేసాడు . . సెప్టెంబరు 1951లో, తక్కువ బాంబింగ్‌ రన్‌ చేస్తున్నప్పుడు, ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ యొక్క విమానం ఒక లోయకు అడ్డంగా ఉన్న యాంటీ`ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్‌ కేబుల్‌తో ఢీకొనడంతో దెబ్బతింది, ఇది ఒక రెక్కలో ఎక్కువ భాగాన్ని కత్తిరించింది. ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ బలవంతంగా బెయిల్‌ను పొందవలసి వచ్చింది. యుద్ధం తరువాత, అతను పర్డ్యూలో తన బ్యాచిలర్‌ డిగ్రీని పూర్తి చేసాడు మరియు కాలిఫోర్నియాలోని ఎడ్వర్డ్స్‌ ఎయిర్‌ ఫోర్స్‌ బేస్‌ వద్ద నేషనల్‌ అడ్వైజరీ కమిటీ ఫర్‌ ఏరోనాటిక్స్‌ (నాసా) హై`స్పీడ్‌ ఫ్లైట్‌ స్టేషన్‌లో టెస్ట్‌ పైలట్‌ అయ్యాడు. అతను సెంచరీ సిరీస్‌ యుద్ధ విమానాలపై ప్రాజెక్ట్‌ పైలట్‌ మరియు ఉత్తర అమెరికా యెక్స్‌`15 ని ఏడుసార్లు నడిపాడు. అతను యుఎస్‌ ఎయిర్‌ ఫోర్స్‌ యొక్క మ్యాన్‌ ఇన్‌ స్పేస్‌ సూనెస్ట్‌ మరియు యెక్స్‌`20 డైనా`సోర్‌లో కూడా పాల్గొన్నాడు. మానవ అంతరిక్ష ప్రయాణ కార్యక్రమాలు.ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ నాసా ఆస్ట్రోనాట్‌ కార్ప్స్‌లో రెండవ సమూహంలో చేరాడు , ఇది 1962లో ఎంపిక చేయబడిరది. అతను మార్చి 1966లో జెమిని 8 యొక్క కమాండ్‌ పైలట్‌గా తన మొదటి అంతరిక్ష ప్రయాణాన్ని చేసాడు, అంతరిక్షంలో ప్రయాణించిన నాసా యొక్క మొట్టమొదటి పౌర వ్యోమగామిగా నిలిచాడు. పైలట్‌ డేవిడ్‌ స్కాట్‌తో ఈ మిషన్‌ సమయంలో , అతను రెండు అంతరిక్ష నౌకలను మొదటి డాకింగ్‌ చేశాడు. ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ తన రీ`ఎంట్రీ కంట్రోల్‌ ఫ్యూయెల్‌లో కొంత భాగాన్ని ఇరుక్కుపోయిన థ్రస్టర్‌ వల్ల ఏర్పడే ప్రమాదకరమైన రోల్‌ను స్థిరీకరించడానికి ఉపయోగించిన తర్వాత మిషన్‌ రద్దు చేయబడిరది. అపోలో 11 యొక్క కమాండర్‌గా ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ యొక్క రెండవ మరియు చివరి అంతరిక్షయానం కోసం శిక్షణ సమయంలో , అతను లూనార్‌ ల్యాండిరగ్‌ రీసెర్చ్‌ వెహికల్‌ నుండి బయటకు వెళ్లవలసి వచ్చింది.క్రాష్‌కి క్షణాల ముందు. జూలై 20, 1969న, ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ మరియు అపోలో 11 లూనార్‌ మాడ్యూల్‌ పైలట్‌ బజ్‌ ఆల్డ్రిన్‌ చంద్రునిపై ల్యాండ్‌ చేసిన మొదటి వ్యక్తులు అయ్యారు , జులై 20, 1969న మానవ జాతి చరిత్రలో ఓ అద్భుతం ఆవిష్కృతమైంది. అప్పటివరకు భూగోళానికే పరిమితమైన మనిషి తన ప్రస్థానాన్ని మరో ప్రపంచంలో ప్రారంభించాడు. తొలిసారిగా చందమామను అందుకున్నాడు. లక్షల మంది శ్రమ, కోట్లాది మంది ఆశలు, ఆకాంక్షలు నెరవేరిన శుభదినం. అమెరికా అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ నాసాకు చెందిన అపోలో`11 వ్యోమనౌక ద్వారా వ్యోమగాములు నీల్‌ ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌, మైకెల్‌ కొల్లిన్స్‌, ఎడ్విన్‌ ఇ అల్డ్రిన్‌ను చంద్రుడిపైకి పంపింది. వీరిలో నీల్‌ ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ మొదటిగా చంద్రుడిపై కాలు మోపి రికార్డులకు ఎక్కాడు. ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ అడుగుపెట్టిన 20 నిమిషాల తర్వాత.. అల్డ్రిన్‌ చంద్రుడిపై కాలు మోపాడు. వాళ్లు దాదాపు 21 గంటలు చంద్ర మండలంపై గడిపారు.ఇక, చంద్రుడిపై ఏముందో తెలుసుకోడానికి తొలిసారిగా ప్రయోగాలు చేసిన దేశం.. రష్యా. సోవియట్‌ 1957లో తొలి కృత్రిమ ఉపగ్రహం స్పుత్నిక్‌ను ప్రయోగించింది. 1959లో లూనా`2 ద్వారా చంద్రుడిపై తొలిసారి ఉపగ్రహాన్ని పంపింది. ఇది విజయవంతం కావడంతో 1961 ఏప్రిల్‌ 21న ఇద్దరు వ్యోమగాములను అంతరిక్షంలోకి పంపి చరిత్ర సృష్టించింది. దీనిని స్ఫూర్తిగా తీసుకున్న అమెరికా నేరుగా వ్యోమగాములను పంపాలనే సాహోసేత నిర్ణయం తీసుకుంది. చంద్రుడిపైకి మానవ సహిత యాత్ర కోసం నాసా అపోలో మిషన్‌ చేపట్టింది. దీనికోసం దాదాపు 2,500 కోట్ల డాలర్లు ఖర్చుచేయగా, దాదాపు 4 లక్షల మంది నిపుణులు పనిచేశారు.1969 జులై 16న జాన్‌ ఎఫ్‌ కెన్నడీ అంతరిక్ష కేంద్రం నుంచి శాటర్న్‌`5 అనే రాకెట్‌ ద్వారా అపోలో`11 వ్యోమనౌక అంతరిక్షంలోకి పంపారు. 110 గంటల సుదీర్ఘ ప్రయాణం తర్వాత జులై 20న అపోలో`11 చంద్రుడిపై దిగింది. వ్యోమగాములు నీల్‌ ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌, మైకేల్‌ కొలిన్స్‌ లూనార్‌ మాడ్యూల్‌లో చంద్రుడి ఉపరితలంపై అడుగుపెట్టారు. మరో వ్యోమగామి బజ్‌ ఆల్డ్రిన్‌ కమాండ్‌ మాడ్యూల్‌లో ఉండి వారిని తిరిగి సురక్షితంగా భూమికి చేర్చడానికి సహకరించారు. లూనార్‌ మాడ్యూల్‌ చంద్రుడి ఉపరితలంపై ఉన్న సీ ఆఫ్‌ ట్రాన్‌క్విలిటీ అనే ప్రాంతంలో దిగింది.ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ చంద్రుడిపై దిగిన 20 నిమిషాల తర్వాత కొలిన్స్‌ అడుగుపెట్టాడు. ‘ఇది మనిషిగా ఒక చిన్న అడుగు.. మానవాళికి మాత్రం భారీ గెంతు’ అని ఈ సందర్భంగా ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ గట్టిగా అరిచారు. చంద్రుడి ఉపరితలంపై దాదాపు రెండు గంటలు గడిపారు. అక్కడ అమెరికా జెండాను నాటారు. చంద్ర శిలలు, మట్టి నమూనాలను సేకరించి, ఫొటోలు తీసుకొని, ప్రయోగ పరికరాలను అక్కడ వదిలేసి తిరుగు ప్రయాణమయ్యారు. అక్కడ నుంచి బయలుదేరిన నాలుగు రోజుల తర్వాత జులై 24న పసిఫిక్‌ మహాసముద్రంలోకి అపోలో`11 సురక్షితంగా దిగింది.వ్యోమగాములు చంద్రుడి ఉపరితలం నుంచి సేకరించిన దాదాపు 21.5 కిలోల రాళ్లు, మట్టి నమూనాలను పరిశోధనల కోసం వివిధదేశాలకు నాసా పంపిణీ చేసింది. ఆస్ట్రోనాట్లు చంద్రుడిపై దిగడాన్ని టీవీల్లో ప్రత్యక్ష ప్రసారం చేయగా, ప్రపంచవ్యాప్తంగా 65 కోట్ల మంది దీన్ని వీక్షించినట్లు అంచనా. నాటి అమెరికా అధ్యక్షుడు రిచర్డ్‌ నిక్సన్‌ టెలిఫోన్‌`రేడియో ట్రాన్స్‌మిషన్‌ ద్వారా వ్యోమగాములతో మాట్లాడారు. వైట్‌హౌస్‌ నుం చి చేసిన చారిత్రక ఫోన్‌కాల్‌ ఇది అని అభివర్ణించారు. అప్పట్లో వాళ్లు ఉపయోగించిన గైడెన్స్‌ సిస్టమ్‌ కేవలం 64 కేబీ మెమరీ ర్యామ్‌తోనే పనిచేయడం గమనార్హం. అంటే, మన స్మార్ట్‌ ఫోన్‌లోని ఉన్న మెమరీ కంటే చాలా తక్కువ. అప్పుడప్పుడే టెక్నాలజీ ఓనమాలు నేర్చుకుంటున్న సమయంలో నాసా ఏకంగా మనిషిని చంద్ర మండలంపై పంపిందంటే సాధారణ విషయం కాదు…. ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ మొదటిసారి చంద్రుని ఉపరితలంపైకి అడుగుపెట్టినప్పుడు, అతను ప్రముఖంగా ఇలా అన్నాడు: ‘‘ఇది మనిషికి ఒక చిన్న అడుగు, మానవజాతికి ఒక పెద్ద ఎత్తు.’’ ఇది ప్రపంచవ్యాప్తంగా 530 మిలియన్ల మంది వీక్షకులకు ప్రత్యక్ష ప్రసారం చేయబడిరది. అపోలో 11 అంతరిక్ష పోటీలో యుఎస్‌ విజయాన్ని సమర్థవంతంగా నిరూపించింది, 1961లో అధ్యక్షుడు జాన్‌ ఎఫ్‌. కెన్నెడీ ప్రతిపాదించిన జాతీయ లక్ష్యాన్ని నెరవేర్చడం ద్వారా , దశాబ్దం ముగిసేలోపు ‘‘చంద్రునిపై మనిషిని దింపడం మరియు భూమికి సురక్షితంగా తిరిగి రావడం’’. కాలిన్స్‌ మరియు ఆల్డ్రిన్‌లతో పాటు, ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌కు ప్రెసిడెంట్‌ రిచర్డ్‌ నిక్సన్‌ ద్వారా ప్రెసిడెన్షియల్‌ మెడల్‌ ఆఫ్‌ ఫ్రీడం లభించింది మరియు 1969 కొలియర్‌ ట్రోఫీని అందుకున్నారు . ప్రెసిడెంట్‌ జివ్మిూ కార్టర్‌ అతనికి 1978లో కాంగ్రెషనల్‌ స్పేస్‌ మెడల్‌ ఆఫ్‌ ఆనర్‌ను అందించాడు , అతను 1979లో నేషనల్‌ ఏవియేషన్‌ హాల్‌ ఆఫ్‌ ఫేమ్‌లోకి ప్రవేశించబడ్డాడు మరియు అతని మాజీ సిబ్బందితో కలిసి 2009 లో కాంగ్రెషనల్‌ గోల్డ్‌ మెడల్‌ అందుకున్నాడు.అతను 1971లో నాసా నుండి వైదొలిగిన తర్వాత, ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ 1979 వరకు సిన్సినాటి విశ్వవిద్యాలయంలో ఏరోస్పేస్‌ ఇంజనీరింగ్‌ విభాగంలో బోధించాడు . అతను అపోలో 13 ప్రమాద పరిశోధనలో మరియు రోజర్స్‌ కమిషన్‌లో పనిచేశాడు , ఇది స్పేస్‌ షటిల్‌ ఛాలెంజర్‌ విపత్తును పరిశోధించింది . ఆగష్టు 25,2012లో ఆర్మ్‌స్ట్రాంగ్‌ 82 సంవత్సరాల వయస్సులో కరోనరీ బైపాస్‌ సర్జరీ వల్ల ఏర్పడిన సమస్యల కారణంగా మరణించాడు .