రాష్ట్రీయ స్వయం సేవక్‌ సంఫ్‌ు స్థాపకుడుకేశవ్‌ బలిరామ్‌ హెడ్గేవార్‌ ను డాక్టర్జీ అని కూడా పిలుస్తారు, అతను ఒక భారతీయ వైద్యుడు మరియు రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్‌ సంఫ్‌ు వ్యవస్థాపక సర్సంఘచాలక్‌ ..హిందూత్వ భావజాలం ఆధారంగా హిందూ రాష్ట్రాన్ని సృష్టించే ఉద్దేశ్యంతో హెడ్గేవార్‌ 1925లో నాగ్‌పూర్‌లో రాష్ట్రీయ స్వయం సేవక్‌ సంఘ్ని స్థాపించారు , హెడ్గేవార్‌ 1 ఏప్రిల్‌ 1889న నాగ్‌పూర్‌లోని తెలుగు మాట్లాడే దేశస్థ ఋగ్వేది బ్రాహ్మణ కుటుంబంలో జన్మించారు. అతని తల్లిదండ్రులు బలిరామ్‌ పంత్‌ హెడ్గేవార్‌ , రేవతిబాయి లు నిరాడంబరమైన దంపతులు. హెడ్గేవార్‌కు పదమూడేళ్ల వయసులో, అతని తల్లిదండ్రులు ఇద్దరూ 1902లో ప్లేగు మహమ్మారిలో మరణించారు. హెడ్గేవార్‌ మామ అతను మంచి విద్యను కొనసాగించేలా చూసుకున్నాడు, బీఎస్‌ మూంజే యువ హెడ్గేవార్‌కు పోషకుడిగా మరియు తండ్రిగా మారాడు.అతను నాగ్‌పూర్‌లోని నీల్‌ సిటీ హైస్కూల్‌లో చదువుకున్నాడు, అప్పటి బ్రిటిష్‌ వలస ప్రభుత్వం జారీ చేసిన సర్క్యులర్‌ను ఉల్లంఘించి వందేమాతరం ఆలపిస్తూ అక్కడి నుండి బహిష్కరించబడ్డాడు. ఫలితంగా, అతను తన ఉన్నత పాఠశాల విద్యను యవత్మాల్‌లోని రాష్ట్రీయ విద్యాలయంలో తరువాత పూణేలో కొనసాగించారు. మెట్రిక్యులేటింగ్‌ తర్వాత, అతనిని 1910లో తన వైద్య విద్యను అభ్యసించడానికి కోల్‌కతాకు పంపబడ్డాడు . జూన్‌ 1916లో కలకత్తా మెడికల్‌ కాలేజీ నుండి ఎల్‌ ఎం ఎస్‌ ఉత్తీర్ణత సాధించిన తరువాత, అతను ఒక సంవత్సరం పాటు శిష్యరికం పూర్తి చేసి, 1917లో వైద్యునిగా నాగ్‌పూర్‌కు తిరిగి వచ్చాడు. తన విద్యను పూర్తి చేసిన తర్వాత, హెడ్గేవార్‌ బెంగాల్‌లోని అనుశీలన్‌ సమితిలో చేరాడు , ఇది బంకిమ్‌ చంద్ర ఛటర్జీ రచనలచే తీవ్రంగా ప్రభావితమైంది . హిందూ ప్రతీకవాదంలో పాతుకుపోయిన ఈ సమూహంలోకి హెడ్గేవార్‌ దీక్ష చేయడం, రాష్ట్రీయ స్వయం సేవక్‌ సంఫ్‌ు ని సృష్టించే దిశగా అతని మార్గంలో ఒక ముఖ్యమైన అడుగు. వినాయక్‌ దామోదర్‌ సావర్కర్‌ గ్రంథం హిందుత్వచే హెడ్గేవార్‌ కూడా తీవ్రంగా ప్రభావితమయ్యాడు . డాక్టర్‌ హెడ్గేవార్‌ కూడా సమర్థ్‌ రాందాస్‌ యొక్క దస్బోధ్‌, లోకమాన్య తిలక్‌ యొక్క గీతా రహస్యం ద్వారా బాగా ప్రభావితమయ్యారు . అతని ఉత్తరాలు తరచుగా తుకారాం నుండి ఉల్లేఖనాలను కలిగి ఉంటాయి . హెడ్గేవార్‌ 1920లలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌లో పాల్గొన్నాడు , కానీ అతను వారి విధానాలు మరియు రాజకీయాలతో భ్రమపడ్డాడు. అతను పార్టీ యొక్క వాలంటీర్‌ విభాగంలో క్రియాశీల సభ్యునిగా ఉన్నారు. హిందుస్తానీ సేవాదళ్‌, కాంగ్రెస్‌ సేవాదళ్‌ పూర్వీకులు లోకమాన్య బాలగంగాధర్‌ తిలక్‌ , వినాయక్‌ దామోదర్‌ సావర్కర్‌ , బాబారావ్‌ సావర్కర్‌ , అరవింద్‌ ఘోష్‌ బి ఎస్‌ మూంజే రచనలచే ఆయన తీవ్రంగా ప్రభావితమయ్యారు . హిందువుల సాంస్కృతిక, మతపరమైన వారసత్వం భారత జాతీయతకు ఆధారం కావాలని ఆయన భావించారు. రిహెడ్గేవార్‌ 1925లో విజయదశమి రోజున హిందూ సమాజాన్ని దాని సాంస్కృతిక, ఆధ్యాత్మిక పునరుత్పత్తి కోసం సంఘటితం చేసే లక్ష్యంతో ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ను స్థాపించారు. అఖండ భారతదేశానికి సంపూర్ణ స్వాతంత్య్రం సాధించడానికి దానిని సాధనంగా మార్చారు. హెడ్గేవార్‌ తన హిందూ సంస్థకు ‘రాష్ట్రీయ’ (జాతీయ) అనే పదాన్ని సూచించాడు, ఎందుకంటే అతను ‘రాష్ట్రీయ’తో హిందూ గుర్తింపును తిరిగి నొక్కిచెప్పాలనుకున్నాడు. హెడ్గేవార్‌ 1936లో రాష్ట్ర సేవికా సమితి అనే సంస్థ యొక్క మహిళా విభాగాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి మద్దతు ఇచ్చారు . ఉద్యమంలో పాల్గొన్న వారిని స్వయం సేవకులు అంటారు. ప్రారంభ స్వయంసేవకులలో భయ్యాజీ డాని , బాబాసాహెబ్‌ ఆప్టే , యం ఎస్‌ గోల్వాల్కర్‌ , బాలాసాహెబ్‌ దేవరాస్‌ , మధుకర్‌ రావ్‌ భగవత్‌ తదితరులు ఉన్నారు. సంఫ్‌ు (కమ్యూనిటీ) నాగ్‌పూర్‌ మరియు చుట్టుపక్కల జిల్లాల్లో పెరుగుతోంది. అది త్వరలోనే ఇతర ప్రావిన్సులకు వ్యాపించడం ప్రారంభించింది. హెడ్గేవార్‌ అనేక ప్రాంతాలకు వెళ్లి సంఫ్‌ు పనిని చేపట్టడానికి యువకులను ప్రేరేపించారు. క్రమంగా అతని సహచరులందరూ అతన్ని ‘డాక్టర్‌ జీ’ అని పిలవడం ప్రారంభించారు. 1925లో రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్‌ సంఫ్‌ును స్థాపించిన తర్వాత, గాంధీ నేతృత్వంలోని భారత స్వాతంత్య్ర ఉద్యమానికి హెడ్గేవార్‌ ఆరోగ్యకరమైన దూరాన్ని కొనసాగించారు . బదులుగా అతను స్థానిక స్వయంసేవకులను పోరాటంలో వారి స్వంత ఒప్పందంలో పాల్గొనమని ప్రోత్సహించాడు. స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో ఈ ఉత్సాహం లేకపోవడాన్ని ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ వ్యతిరేక సమూహాలు తీవ్రంగా విమర్శించాయి. కొన్ని మూలాల ప్రకారం, గాంధీ నేతృత్వంలోని ఉద్యమంలో చేరకూడదని హెడ్గేవార్‌ ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ కార్యకర్తలను చురుకుగా నిరుత్సాహపరిచారు . ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ జీవిత చరిత్ర రచయిత సిపి భిషికర్‌ ఇలా పేర్కొన్నాడు, ‘‘సంఫ్‌ు స్థాపించిన తర్వాత, డాక్టర్‌ సాహెబ్‌ తన ప్రసంగాలలో హిందూ సంస్థ గురించి మాత్రమే మాట్లాడేవారు’’. (బ్రిటిష్‌) ప్రభుత్వంపై నేరుగా వ్యాఖ్యానించడం దాదాపు శూన్యం.’’ అన్నారు.డిసెంబర్‌ 1929లో లాహోర్‌ సెషన్‌లో కాంగ్రెస్‌ పూర్ణ స్వరాజ్‌ తీర్మానాన్ని ఆమోదించి, 26 జనవరి 1930ని స్వాతంత్య్ర దినోత్సవంగా జరుపుకోవాలని భారతీయులందరికీ పిలుపునిచ్చినప్పుడు, హెడ్గేవార్‌ అన్ని ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ శాఖలను భగవానుని ఆరాధించడం ద్వారా ఆ సందర్భాన్ని పాటించాలని కోరుతూ ఒక సర్క్యులర్‌ జారీ చేశారు . ఏప్రిల్‌ 1930లో మహాత్మా గాంధీ బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా ‘సత్యాగ్రహానికి’ పిలుపునిచ్చారు . గాంధీ స్వయంగా తన దండి యాత్ర చేపట్టి ఉప్పు సత్యాగ్రహాన్ని ప్రారంభించారు. డాక్టర్‌ హెడ్గేవార్‌ వ్యక్తిగతంగా మాత్రమే పాల్గొనాలని నిర్ణయించుకున్నారు. ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ని అధికారికంగా స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో చేరనివ్వకూడదు. సంఫ్‌ు సత్యాగ్రహంలో పాల్గొనదని ప్రతిచోటా సమాచారం పంపాడు. అయితే ఇందులో వ్యక్తిగతంగా పాల్గొనాలనుకునే వారిని నిషేధించలేదు. హెడ్గేవార్‌ భారతదేశం పురాతన నాగరికత, మరియు స్వాతంత్య్ర పోరాటం అనేది దాదాపు 800 సంవత్సరాల విదేశీ పాలన తర్వాత, ప్రధానంగా మొగల్లు తరువాత బ్రిటిష్‌ వారిచే హిందువుల కోసం ఒక భూమిని తిరిగి స్థాపించే ప్రయత్నం చేశారు. ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ కేవలం ‘‘మానవ తయారీ’’తో మాత్రమే పాలుపంచుకోవాలని హెడ్గేవార్‌ నొక్కి చెప్పారు. అతను హిందూ సమాజం దాని కాలం చెల్లిన వెనుకబడిన పద్ధతులతో శతాబ్దాలుగా దాని క్షీణతను విమర్శించాడు. ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌, ప్రపంచవ్యాప్తంగా గౌరవప్రదమైన వ్యక్తులను స్థాపించడానికి పూర్తిగా అంకితమై ఉండాలని అనుకున్నారు. అతని జీవితం తరువాత సంవత్సరాలలో అతని ఆరోగ్యం క్షీణించింది. తరచుగా అతను దీర్ఘకాలిక వెన్నునొప్పితో బాధపడ్డాడు. అతను తన బాధ్యతలను యం ఎస్‌ గోల్వాల్కర్‌కు అప్పగించడం ప్రారంభించాడు , తరువాత అతను ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ యొక్క సర్సంఘచాలక్‌గా బాధ్యతలు స్వీకరించాడు . ళి 1940లో హాట్‌`స్ప్రింగ్‌ చికిత్స కోసం అతన్ని బీహార్‌లోని రాజ్‌గిర్‌కు తీసుకెళ్లారు . అతను 1940లో వార్షిక సంఫ్‌ు శిక్షా వర్గ్‌ (అధికారుల శిక్షణా శిబిరం)కి హాజరయ్యాడు, అక్కడ అతను స్వయంసేవకులకు తన చివరి సందేశాన్ని ఇచ్చాడు: ‘నేను ఈ రోజు నా కళ్ల ముందు ఒక చిన్న హిందూ రాష్ట్రాన్ని చూస్తున్నాను.’’ అని పేర్కొన్నారు. అతను 21 జూన్‌ 1940న వయస్సు 51 సంవత్సరాలలో మరణించాడు. 21 జూన్‌ 1940 న అతని అంతిమ సంస్కారాలు నాగ్‌పూర్‌లోని రేషమ్‌ బాగ్‌ ప్రాంతంలో జరిగాయి, తరువాత దీనిని హెడ్గేవార్‌ స్మ్రుతి మందిర్‌గా అభివృద్ధి చేశారు.మాజీ ప్రధానమంత్రి అటల్‌ బిహారీ వాజ్‌పేయి 1999లో పోస్టల్‌ స్టాంప్‌పై తన స్మారకోత్సవం సందర్భంగా హెగ్డేవార్‌ను గొప్ప దేశభక్తుడు, స్వాతంత్య్ర సమరయోధుడు,జాతీయవాదిగా అభివర్ణించారు. హెడ్గేవార్‌ను భారత మాజీ రాష్ట్రపతి ప్రణబ్‌ ముఖర్జీ ‘‘ భారతమాతకు గొప్ప కుమారుడు ‘‘ అని అభివర్ణించారు. నాగ్‌పూర్‌లోని హెడ్గేవార్‌ జన్మస్థలాన్ని సందర్శించారు.